Cách Xử Lý Phèn Trong Ao Nuôi Tôm Hiệu Quả

Giới Thiệu Về Phèn Trong Ao Nuôi Tôm

Phèn trong ao nuôi tôm là một vấn đề phổ biến mà nhiều người nuôi tôm gặp phải, đặc biệt ở những khu vực có đất phèn tự nhiên. Đất phèn, với đặc tính chứa hàm lượng axit cao, có thể gây ra nhiều khó khăn cho quá trình nuôi tôm. Hiểu rõ về phèn và tác động của nó là bước đầu tiên để người nuôi có thể áp dụng các biện pháp xử lý hiệu quả.

Đất phèn là gì?

Đất phèn là loại đất có hàm lượng axit sulfuric (H₂SO₄) cao, được hình thành từ quá trình oxy hóa pyrite (FeS₂) có trong đất. Khi loại đất này tiếp xúc với không khí, nó sẽ tạo ra axit, làm giảm pH của nước ao, khiến môi trường nước trở nên bất lợi cho sự phát triển của tôm.

Các loại phèn thường gặp trong ao nuôi tôm:

Phèn sắt (nước đỏ): Đây là loại phèn hình thành từ sự kết hợp của sắt (III) sunfat với muối kim loại kiềm hoặc amoni. Phèn sắt làm nước ao có màu đỏ, gây ra hiện tượng vàng chân, mang và đuôi tôm.

*Phèn trong ao nuôi khiến tôm bị vàng thân*

Phèn nhôm (nước trong): Đây là muối sunfat kép của kali và nhôm, thường làm cho nước ao trở nên rất trong, khó lên màu và làm tôm chậm lớn.

Nguyên nhân khiến ao nuôi tôm bị nhiễm phèn:

Đất phèn trong khu vực nuôi: Nếu ao nuôi được xây dựng trên vùng đất có phèn tự nhiên, nước trong ao sẽ dễ bị nhiễm phèn, dẫn đến pH thấp.
Phèn từ đất xâm nhập vào nước: Khi đào ao, các lớp đất phèn bị xáo trộn, phèn có thể rò rỉ vào nước trong ao, làm nhiễm phèn.
Nước mưa: Nước mưa cũng có thể cuốn phèn từ bờ ao vào nước, đặc biệt là sau những trận mưa lớn, làm tăng nồng độ phèn trong ao.

Ảnh Hưởng Của Phèn Đến Sự Phát Triển Của Tôm

Phèn trong ao nuôi không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng nước mà còn tác động trực tiếp đến sự phát triển và sức khỏe của tôm. Dưới đây là một số ảnh hưởng chính mà phèn gây ra trong ao nuôi tôm:

Ảnh hưởng đến màu nước:

Phèn trong nước làm cho tảo phát triển chậm, dẫn đến màu nước không đạt yêu cầu. Màu nước rất quan trọng trong giai đoạn đầu của tôm (PL) vì nó không chỉ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của tảo mà còn tác động đến sức khỏe tổng thể và sự phát triển của tôm. Khi màu nước không đúng chuẩn, khả năng hấp thụ dinh dưỡng của tôm cũng bị ảnh hưởng, khiến tôm chậm lớn.

Giảm pH và tăng độc tính:

Phèn làm giảm pH trong ao nuôi, làm môi trường nước trở nên quá axit. pH thấp không chỉ làm cho tôm dễ bị stress mà còn tăng độc tính của các khí độc như ammonia (NH₃) và nitrite (NO₂). Tôm sống trong môi trường có pH thấp thường kém ăn, khó lột xác, vỏ mềm và chậm lớn. Thêm vào đó, tôm bị phèn thường có màu xám đen, vì hợp chất phèn lơ lửng bám vào mang, cản trở quá trình hô hấp, làm tôm yếu đi.

Ảnh hưởng đến hiệu quả của các sản phẩm vi sinh:

Một điều ít người nuôi tôm để ý là phèn có thể làm giảm hiệu quả của các sản phẩm vi sinh và chế phẩm sinh học dùng để xử lý nước đáy và bổ sung thức ăn cho tôm. Điều này xảy ra vì pH thấp ảnh hưởng đến sự hoạt hóa của các enzyme trong ao, khiến vi sinh không thể hoạt động hiệu quả, từ đó làm giảm khả năng cải thiện chất lượng nước và sức khỏe của tôm.

Để xử lý phèn trong ao nuôi tôm một cách hiệu quả, người nuôi cần áp dụng các biện pháp thích hợp tùy thuộc vào tình trạng ao và mức độ nhiễm phèn. Dưới đây là một số phương pháp xử lý phèn phổ biến:

1. Lót bạt toàn bộ nền đáy và bờ ao (cho ao bạt)

Lót bạt toàn bộ nền đáy và bờ ao là một phương pháp rất hiệu quả để ngăn chặn phèn xâm nhập vào nước. Bạt thường được làm từ chất liệu nhựa như HDPE, PVC, hoặc cao su EPDM, có độ bền cao và an toàn cho tôm nuôi. Lót bạt giúp tạo ra một lớp màng bảo vệ, ngăn phèn từ đất thẩm thấu vào nước, đồng thời chống xói mòn và giúp duy trì môi trường nước sạch, hợp vệ sinh.

Cách thực hiện:

Trước khi lót bạt, cần vệ sinh đáy ao sạch sẽ để loại bỏ các mảnh vụn và đất cát.
Trải bạt đều và đảm bảo các mép bạt được cố định chắc chắn để tránh bị rò rỉ hoặc thấm nước.
Sau khi lót bạt, kiểm tra kỹ các vị trí để đảm bảo bạt không bị thủng hoặc có lỗ hổng.

2. Sử dụng hóa chất (EDTA hoặc vôi) đối với ao đất

Sử dụng hóa chất như vôi hoặc EDTA là một phương pháp phổ biến để xử lý phèn trong ao đất.

Sử dụng vôi:

Vôi nung (CaO) hoặc vôi tôi (Ca(OH)₂) là những loại vôi thường được sử dụng để trung hòa axit và giảm phèn trong ao. Vôi không chỉ giúp nâng pH mà còn giúp khử trùng và cải thiện chất lượng đất trong ao.

Cách thực hiện:

Trước khi bón vôi, cần tiến hành rửa phèn bằng cách xả và bổ sung nước nhiều lần để giảm lượng axit trong đất.
Rải đều vôi trên mặt ao với liều lượng từ 1-2 tấn/ha tùy thuộc vào mức độ phèn của đất.
Sau khi rải vôi, cày xới đất để vôi thấm sâu vào nền đất, giúp trung hòa axit một cách hiệu quả.
Lặp lại quá trình này nhiều lần nếu cần thiết để đạt hiệu quả tối ưu.

Sử dụng EDTA:

EDTA là một hóa chất có khả năng ngăn chặn phèn sắt tức thời. Khi đánh EDTA vào nước, nó sẽ kết tủa Fe trong nước, làm giảm phèn và khiến kết tủa này chìm xuống đáy ao. Tuy nhiên, do kết tủa này có thể bị khuấy lên khi quạt nước, nên hiệu quả của EDTA thường chỉ là tạm thời và cần đánh lại sau vài ngày.

Hạn chế của việc sử dụng hóa chất:

Chi phí cao, đặc biệt khi cần xử lý phèn ở diện tích lớn.
Hóa chất chỉ giải quyết được phèn nhôm và một phần phèn sắt, không thể xử lý triệt để phèn còn tồn dư trong nước.
Tác dụng của hóa chất thường chỉ là tạm thời, có thể bị mất đi sau những trận mưa lớn.

3. Sử dụng vi sinh để xử lý phèn trong ao nuôi

Sử dụng vi sinh là một phương pháp thân thiện với môi trường và đang được nhiều người nuôi tôm áp dụng để xử lý phèn trong ao nuôi. Vi sinh có khả năng tồn tại và hoạt động trong môi trường nước phèn, giúp oxy hóa phèn sắt và nhôm, chuyển hóa chúng thành các hợp chất tan trong nước.

Ưu điểm của vi sinh:

Vi sinh giúp phân hủy các chất hữu cơ dư thừa, giảm khí độc, giảm mùi hôi và cải thiện chất lượng nước.
Phương pháp này tiết kiệm chi phí và an toàn cho môi trường.
Hiệu quả của vi sinh kéo dài và có thể duy trì trong suốt quá trình nuôi tôm.

Cách thực hiện:

Thường xuyên bổ sung vi sinh vào ao nuôi theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất để đạt hiệu quả tốt nhất.
Định kỳ nạo vét bùn đáy để loại bỏ các chất gây ô nhiễm và giảm tích tụ chất hữu cơ, giúp vi sinh hoạt động hiệu quả hơn.

Xem thêm: Lưu ý trong nuôi tôm càng xanh

4. Áp dụng các biện pháp lâu dài

Ngoài các phương pháp xử lý phèn trực tiếp, người nuôi tôm cần áp dụng các biện pháp lâu dài để ngăn chặn phèn xâm nhập vào ao nuôi và duy trì môi trường nước ổn định.

Trồng cây chắn gió và cỏ quanh ao: Việc trồng cây và cỏ quanh ao giúp giảm xói mòn và ngăn chặn phèn từ đất bị rửa trôi vào ao. Những cây trồng này không chỉ giúp bảo vệ đất mà còn tạo cảnh quan xanh cho khu vực nuôi tôm.
Xây dựng hệ thống thoát nước hiệu quả: Một hệ thống thoát nước tốt sẽ giúp thoát nước phèn ra khỏi ao, đồng thời ngăn chặn nước mưa mang phèn vào ao, đặc biệt là trong mùa mưa bão. Hệ thống này cần được thiết kế sao cho nước phèn có thể thoát ra ngoài một cách nhanh chóng mà không gây ảnh hưởng đến chất lượng nước trong ao nuôi.

Xử lý phèn trong ao nuôi tôm là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự chú ý và quản lý chặt chẽ. Từ việc lót bạt đáy ao, sử dụng hóa chất, đến việc sử dụng vi sinh và áp dụng các biện pháp lâu dài, tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường nước ổn định, giúp tôm phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao.

Bằng cách áp dụng đúng các biện pháp xử lý phèn, người nuôi tôm có thể giảm thiểu tác động tiêu cực của phèn, đảm bảo chất lượng nước và nâng cao hiệu quả nuôi trồng.

Có thể bạn quan tâm:

Cách xử lý mùi hôi và nước bẩn ở ao thủy sản bằng vi sinh Vietuc-Bio

Mua chế phẩm sinh học EM GỐC ở đâu tốt?

Thức ăn cho tôm thẻ chân trắng Super Shirmp Gold của Việt Úc có tốt không?