Tảo – Khí Độc – Nấm : 3 Nỗi Sợ Kinh Hoàng Của Người Nuôi Tôm

Nuôi tôm là một ngành nghề mang lại giá trị kinh tế cao, nhưng đi kèm với nó là những thách thức không nhỏ. Trong đó, tảo, khí độc, và nấm là những vấn đề đáng lo ngại nhất mà người nuôi tôm thường phải đối mặt. Những yếu tố này không chỉ gây ra những tổn thất nghiêm trọng về năng suất mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm, dẫn đến những thiệt hại kinh tế không nhỏ. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích từng yếu tố và cung cấp các biện pháp phòng ngừa và xử lý hiệu quả, giúp người nuôi tôm có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.

1. Tảo – Kẻ thù giấu mặt trong ao tôm

Tảo là gì?

Tảo là những sinh vật đơn bào hoặc đa bào có khả năng quang hợp, chúng phát triển trong môi trường nước. Trong ao nuôi tôm, tảo tồn tại ở nhiều dạng khác nhau và có thể là cả bạn lẫn thù. Tảo có lợi giúp tạo ra oxy cho nước và là một phần của hệ sinh thái ao nuôi. Tuy nhiên, khi tảo phát triển quá mức hoặc khi các loài tảo độc xuất hiện, chúng trở thành mối đe dọa lớn đối với sức khỏe của tôm.

Các loại tảo độc thường gặp

• Tảo lam (Cyanobacteria): Đây là loại tảo có khả năng gây hại nghiêm trọng cho tôm. Tảo lam có hai loài phổ biến là Oscillatoria và Microcystis. Khi tảo lam phát triển với mật độ dày đặc, nước ao sẽ có màu xanh lam, xanh ngọc và nổi váng xanh trên mặt nước. Tảo lam thường tiết ra độc tố gây hoại tử gan tôm và làm tôm dễ mắc các bệnh về đường ruột. Đặc biệt, khi tảo lam già, chúng thải chất nhờn vào nước, có thể gây tắc nghẽn mang tôm, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình hô hấp của tôm.

• Tảo mắt (Euglenophyta): Loại tảo này xuất hiện trong ao nuôi chứng tỏ ao bị ô nhiễm chất hữu cơ, nền đáy bị nhiễm bẩn. Khi tảo mắt phát triển mạnh, nước ao sẽ có màu nâu đen hoặc xanh rau má. Tôm ăn phải loại tảo này có thể bị ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây bệnh và làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
• Tảo giáp (Pyrrophyta): Đây là loại tảo thường xuất hiện trong ao nuôi tôm và gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Tảo giáp khi phát triển mạnh sẽ làm cho nước ao có màu nâu đỏ hoặc màu trà sẫm. Nếu tôm ăn phải loại tảo này, chúng sẽ gặp khó khăn trong tiêu hóa, dẫn đến các vấn đề về đường ruột như bệnh phân đứt khúc. Tảo giáp cũng là nguyên nhân gây thiếu oxy trong nước, làm cho tôm nổi đầu về đêm và dễ chết do thiếu oxy.

Tác hại của tảo đối với tôm

Tảo không chỉ làm giảm chất lượng nước ao mà còn gây ra nhiều bệnh lý cho tôm. Tôm bị ảnh hưởng bởi tảo độc thường có các triệu chứng như giảm ăn, chậm lớn, mắc các bệnh về gan, ruột, và hệ hô hấp. Điều này làm giảm năng suất và chất lượng của vụ nuôi, gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho người nuôi tôm.

2. Khí độc – Sát thủ vô hình trong ao nuôi

Khí độc trong ao tôm là gì?

Khí độc là các loại khí như amoniac (NH3), nitrit (NO2), và hydro sulfua (H2S) xuất hiện trong ao nuôi tôm. Những khí này thường là sản phẩm của quá trình phân hủy chất hữu cơ như thức ăn dư thừa, phân tôm, và xác tảo. Khi nồng độ khí độc tăng cao, chúng trở thành mối đe dọa lớn đối với sức khỏe của tôm.

Ảnh hưởng của khí độc đến tôm

• Amoniac (NH3): Khí NH3 cản trở khả năng hấp thụ oxy của tôm, gây stress và làm tôm dễ mắc bệnh. Khi nồng độ NH3 cao, tôm sẽ chậm lớn, giảm sức đề kháng và có thể chết hàng loạt nếu tiếp xúc trong thời gian dài.
• Nitrit (NO2): Khí NO2 thường xuất hiện khi có sự hiện diện của NH3 và hàm lượng oxy hòa tan trong nước thấp. NO2 gây ức chế hô hấp ở tôm, làm giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu tôm, dẫn đến tình trạng thiếu oxy và tăng nguy cơ nhiễm bệnh.
• Hydro sulfua (H2S): H2S là một loại khí rất độc, được hình thành khi vi khuẩn phân hủy chất hữu cơ trong điều kiện thiếu oxy. H2S không chỉ gây ra mùi hôi thối mà còn làm tổn thương mô tế bào của tôm, đặc biệt là mang và gan, gây ra tình trạng tôm bị ngạt thở và chết hàng loạt.

Nguyên nhân gây ra khí độc trong ao nuôi tôm

Khí độc trong ao nuôi tôm chủ yếu hình thành từ các nguyên nhân sau:

• Thức ăn dư thừa: Khi thức ăn tôm không được tiêu thụ hết, chúng sẽ phân hủy và sinh ra các khí độc như NH3 và H2S. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự tích tụ khí độc trong ao.
• Phân tôm và xác tảo: Phân tôm và xác tảo chết cũng là nguồn cung cấp chất hữu cơ dồi dào, tạo điều kiện cho vi khuẩn phân hủy và sinh ra khí độc.
• Thiếu oxy: Khi lượng oxy hòa tan trong nước thấp, quá trình phân hủy chất hữu cơ diễn ra trong điều kiện yếm khí, làm tăng sinh các loại khí độc như NO2 và H2S.

3. Nấm – Mối đe dọa tiềm ẩn trong ao nuôi tôm

Nấm trong ao nuôi tôm là gì?

Nấm là một nhóm sinh vật phát triển trong môi trường ẩm ướt, đặc biệt là trong các ao nuôi công nghệ cao hay ao nuôi trải bạt. Nấm thường xuất hiện ở các bờ ao, bạt đáy, và các dụng cụ nuôi tôm như phao đặt dàn quạt. Ban đầu, nấm chỉ hình thành ở dạng các cụm nhỏ, nhưng nếu không được kiểm soát, chúng sẽ phát triển thành các tổ nấm lớn, sản sinh ra các độc tố gây hại cho tôm.

Tác hại của nấm đối với tôm

Nấm không chỉ làm ô nhiễm môi trường nước ao mà còn trở thành nơi ký sinh của các vi khuẩn và ký sinh trùng gây hại. Độc tố từ nấm có thể làm giảm hiệu quả sử dụng men vi sinh, thuốc, và các hóa chất trong ao nuôi. Tôm là loài ăn tạp, nên nếu ăn phải nấm, chúng sẽ hấp thụ các độc tố này, dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa, chậm lớn, còi cọc, và thậm chí là chết.

Nấm gây ra các bệnh lý trên tôm

Nấm có thể là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý trên tôm như bệnh gan tụy, mềm vỏ, đốm đen, và ốp thân. Những bệnh này không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng tôm, gây thiệt hại lớn cho người nuôi.

4. Biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn

Đối với tảo

• Biện pháp cơ học: Đây là biện pháp truyền thống mà nhiều người nuôi tôm áp dụng, bao gồm việc vớt tảo và thay nước. Tuy nhiên, biện pháp này đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, và cần thực hiện thường xuyên để đảm bảo hiệu quả.
• Biện pháp hóa học: Sử dụng các hợp chất diệt tảo như EDTA đồng hoặc Sulphate đồng (CuSO4) là biện pháp phổ biến để xử lý tảo lam. Biện pháp này cho kết quả nhanh, nhưng cần thận trọng để tránh ảnh hưởng xấu đến tôm.
• Biện pháp sinh học: Sử dụng men vi sinh là một biện pháp sinh học an toàn và hiệu quả để kiểm soát tảo. Biện pháp này không chỉ giúp loại bỏ tảo lam mà còn cải thiện môi trường nước, an toàn cho tôm và người nuôi.

Có thể bạn sẽ thích: Chủ động quản lý dịch bệnh

Đối với khí độc

• Thay nước: Thay nước thường xuyên giúp giảm nồng độ khí độc trong ao. Tuy nhiên, cần lưu ý đến chất lượng nước mới để tránh gây sốc cho tôm.
• Sử dụng vôi: Vôi có tác dụng cắt giảm tảo và giúp cân bằng pH trong ao, từ đó giảm nồng độ khí NH3 và NO2.
• Giảm lượng thức ăn: Cung cấp lượng thức ăn vừa đủ, tránh dư thừa, giúp hạn chế sự hình thành của các khí độc từ thức ăn thừa.

Xem thêm:

Thời gian cho tôm thẻ chân trắng ăn

Tôm thẻ chân trắng cần gì ở thức ăn?

Lý do tôm bỏ ăn và cách khắc phục

Đối với nấm

• Biện pháp cơ học: Cần thận trọng khi chà, tẩy các cá thể nấm trong ao, vì điều này có thể vô tình làm phát tán bào tử nấm và gia tăng độc tố trong nước.
• Quản lý thức ăn: Giảm và kiểm soát lượng thức ăn, bổ sung các dưỡng chất hỗ trợ hệ tiêu hóa tôm để hạn chế nấm phát triển.
• Xử lý bạt đáy và dụng cụ nuôi: Sau mỗi vụ nuôi, cần xử lý sạch sẽ bạt đáy ao và các dụng cụ nuôi tôm bằng các hóa chất chuyên dụng để loại bỏ nấm và ngăn ngừa sự tái phát triển.

Tảo, khí độc, và nấm là những mối đe dọa tiềm ẩn nhưng vô cùng nguy hiểm trong quá trình nuôi tôm. Để đảm bảo vụ nuôi thành công, người nuôi cần nắm vững các biện pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời. Hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp bạn có thêm kiến thức và kinh nghiệm để đối phó hiệu quả với “bộ 3 kinh hoàng” trong ao nuôi tôm.

Nhớ rằng, việc quản lý tốt môi trường ao nuôi không chỉ giúp tăng năng suất mà còn đảm bảo sức khỏe và chất lượng tôm, mang lại lợi nhuận bền vững cho người nuôi.